ხერხემლის ოსტეოქონდროზი არის დისტროფიული და დეგენერაციული ცვლილებების კომპლექსი მალთაშუა დისკებსა და ხერხემლის სხეულების მიმდებარე ზედაპირებზე, რომლებიც დაკავშირებულია ქსოვილების განადგურებასთან და მათი სტრუქტურის დარღვევასთან. დაზიანების დონის მიხედვით შეიძლება გამოიყოს საშვილოსნოს ყელის, გულმკერდის და წელის ოსტეოქონდროზი.
სიმპტომები
ძირითადი ნიშნები, რომლითაც შეიძლება ვივარაუდოთ საშვილოსნოს ყელის ხერხემლის ოსტეოქონდროზის არსებობა, არის ხერხემლის ერთ-ერთი სეგმენტის კონფიგურაციის ადგილობრივი ცვლილება (ლორდოზის, კიფოზის ან სქოლიოზის განვითარება) - ხერხემლის მკაფიო ვიზუალური გამრუდება. გრძივი ან განივი სიბრტყეში. მეორე ყველაზე გავრცელებული სიმპტომია ტკივილის სინდრომი, რომელიც შეიძლება ლოკალიზდეს არა მხოლოდ ხერხემლის მიდამოში, არამედ მიეცეს სხეულის შესაბამისი ნერვის ფესვით ინერვატებულ უბნებს. ამ პაციენტების კიდევ ერთი ჩივილია დისკომფორტის შეგრძნება და დაღლილობის შეგრძნება კისერზე.
საშვილოსნოს ყელის ოსტეოქონდროზის დროს ტკივილი, როგორც წესი, ვლინდება კისრის მიდამოში და შეიძლება მიეცეს მხრებსა და სკაპულას, ის შეიძლება აგვერიოს მიოკარდიუმის ინფარქტის დროს ტკივილში, ვინაიდან მას აქვს მსგავსი სიმპტომები. ასევე, საშვილოსნოს ყელის ოსტეოქონდროზს შეიძლება თან ახლდეს ხშირი თავის ტკივილი, თავბრუსხვევა. ტვინის მომწოდებელი არტერიების შეკუმშვისას (შეკუმშვისას) შეიძლება გამოვლინდეს თავის ტვინის გაუმართაობის ნიშნები (ნევროლოგიური სიმპტომები): გულისრევა, გულისრევა, ტინიტუსი, განწყობის ცვლილებები, შფოთვა და სხვა.
ტკივილის სიმძიმის მიხედვით, ისინი იყოფა 3 გრადუსად:
- ტკივილი ჩნდება მხოლოდ ხერხემლის გამოხატული მოძრაობებით;
- ტკივილს ხსნის ხერხემლის გარკვეული პოზიცია;
- ტკივილი მუდმივია.
ფორმები
ოსტეოქონდროზის დროს გამოწვეული სინდრომებიდან გამომდინარე, გამოირჩევა:
- კომპრესიული სინდრომები - წარმოიქმნება შეკუმშვით (რადიკულოპათია - ნერვული ფესვების შეკუმშვა, მიელოპათია - კუნთების შეკუმშვა, ნეიროვასკულური - სისხლძარღვების და ნერვების შეკუმშვა);
- რეფლექსი (კუნთოვან-მატონიზირებელი, ნეიროდისტროფიული, ნეიროვასკულარული);
- მიოადაპტაციური სინდრომი (ჯანსაღი კუნთების გადაჭარბებული დატვირთვა, როდესაც ისინი იკავებენ დაზიანებული კუნთების ფუნქციებს).
Მიზეზები
დაავადების განვითარების მექანიზმია ხერხემლის მალთაშუა დისკის დაზიანება სხვადასხვა მიზეზით და მისი გადაადგილება ხერხემლის ამორტიზაციის (შემამსუბუქებელი წნევის) ფუნქციების დაკარგვით. დისკის დაზიანების უშუალო მიზეზი შეიძლება იყოს ასაკთან დაკავშირებული დეგენერაციული ცვლილებები, რომლებიც დაკავშირებულია მალთაშუა დისკების სისხლით მომარაგების დარღვევასთან, დაზიანებების მექანიკურ დაზიანებასთან და ზურგის სვეტზე ძლიერი ფიზიკური დატვირთვით - მაგალითად, ჭარბი წონასთან.
ოსტეოქონდროზის განვითარებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს უმოძრაო ცხოვრების წესი, რომლის დროსაც ვითარდება სისხლით მომარაგების დარღვევა და მალთაშუა სახსრების ფუნქციონირება. დაავადების განვითარების მექანიზმი ასეთია: თუ ხერხემლის სხეულების დამაკავშირებელი ბოჭკოვანი რგოლი დაზიანებულია, მალთაშუა დისკი იწევს წინ და უკან - ხერხემლის არხის სანათურში, ან ლატერალურად - მედიანური და გვერდითი დისკის წარმოქმნით. თიაქრები. დისკი შეიძლება შევიდეს თავად ხერხემლის სხეულში შმორლის თიაქრის წარმოქმნით - მალთაშუა დისკის ხრტილოვანი ქსოვილის მიკროსკოპული რღვევები ხერხემლის ძვლის სპონგურ ქსოვილში. დისკის უკანა გადაადგილების შემთხვევაში შესაძლებელია ზურგის ტვინის და მისგან გაშლილი ფესვების შეკუმშვა, ტიპიური ტკივილის სინდრომის განვითარებით.
დიაგნოსტიკა
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის დიაგნოზი ტარდება ჩივილების, ანამნეზის მონაცემების, კლინიკური გამოკვლევისა და ინსტრუმენტული გამოკვლევის მეთოდების საფუძველზე. დიაგნოსტიკური ღონისძიებები არის მიზეზების გარკვევა, რამაც გამოიწვია ნევროლოგიური სიმპტომების განვითარება.
ანამნეზიდან შესაძლებელია დადგინდეს ტრავმის არსებობა, სამუშაოს ხასიათი - მუდმივი ფიზიკური გადატვირთვა (წონების აწევა), ცუდი პოზა, მუშაობის თავისებურებები და ზურგის სვეტის პოზიცია მაგიდასთან და სიარულის დროს; ინფექციების არსებობა.
ზოგადი კლინიკური კვლევები (კლინიკური სისხლის ტესტი, შარდის ზოგადი ანალიზი), ბიოქიმიური სისხლის ანალიზს არ გააჩნია დამოუკიდებელი მნიშვნელობა. ისინი ინიშნება არსებული მდგომარეობის შესაფასებლად, ძირითადი დაავადების და განვითარებადი გართულებების დიაგნოსტიკისთვის.
დიაგნოზი ემყარება დაავადების კლინიკურ სურათს და ტარდება კლინიკური ნიშნებით მსგავსი დაავადებების თანმიმდევრული გამორიცხვის მეთოდით. ინსტრუმენტული დიაგნოსტიკური მეთოდებიდან ყველაზე გავრცელებული და ხელმისაწვდომია რენტგენოლოგიური გამოკვლევა (სპონდილოგრაფია არის არაკონტრასტული კვლევა). ის ასახავს მალთაშუა სახსრის სივრცის შევიწროებას და საშუალებას გაძლევთ ამოიცნოთ ოსტეოფიტები (ძვლის წარმონაქმნები) ხერხემლის სხეულებზე, მაგრამ იძლევა მხოლოდ ირიბ ინფორმაციას მალთაშუა დისკების დაზიანების ხარისხის შესახებ.
ზუსტი დიაგნოზის დადგენა შესაძლებელია CT და MRI (გამოთვლითი და მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის) დიაგნოსტიკით, თუნდაც დაავადების ადრეულ სტადიაზე. CT საშუალებას გაძლევთ განსაზღვროთ მინიმალური ანომალიები ძვლოვან და ხრტილოვან ქსოვილებში, MRI - განახორციელოთ რბილი ქსოვილების სტრუქტურების დეტალიზაცია და განსაზღვროთ დისკის თიაქრის ლოკალიზაცია.
ცერებრალური არტერიების დუპლექსის ულტრაბგერითი სკანირება ტარდება თავის ტვინში სისხლის მიწოდების დარღვევის ეჭვის შემთხვევაში.
დიფერენციალური დიაგნოზი ტარდება დაავადებებთან, რომლებსაც აქვთ მსგავსი კლინიკური გამოვლინებები: პათოლოგიები, რომლებიც ვლინდება მხრისა და საფეთქლის არეში გამოსხივებული ტკივილით (ღვიძლის, ნაღვლის ბუშტის დაავადებები, პანკრეატიტი - პანკრეასის ანთება); საშვილოსნოს ყელის ლიმფადენიტი - საშვილოსნოს ყელის ლიმფური კვანძების ზრდა, რევმატოიდული ართრიტი; ონკოლოგიური დაავადებები (ხერხემლის, ფესვების, ზურგის ტვინის და გარსების სიმსივნეები), ფარინქსისა და ფარინგეალური სივრცის სიმსივნეები, პანკოსტის კიბო (მხრის წნულის შეკუმშვა ფილტვის ზედა წილის კიბოს დროს), მეტასტაზები საშვილოსნოს ყელის არეში; ტუბერკულოზური სპონდილიტი - ხერხემლის ანთებითი დაავადება, რომელიც გამოწვეულია ტუბერკულოზის მიკობაქტერიით; არაქნოიდული ცისტები; დურა მატერის ფსევდოციტები; ხერხემლის ანომალიები; ფიბრომიალგია არის დაავადება, რომელიც იწვევს კუნთების, ლიგატებისა და მყესების ტკივილს, გულმკერდის გასასვლელის შეკუმშვის სინდრომს - დარღვევა, რომელიც გამოწვეულია გადაჭარბებული წნევით ნეიროვასკულარულ შეკვრაზე, რომელიც გადის წინა და შუა სკალენის კუნთებს შორის, პირველ ნეკნსა და საყელოს ქვეშ, კისრის მიოფასციალური კუნთი. სინდრომი და მხრის სარტყელი - ქრონიკული, პათოლოგიური მდგომარეობა, რომელიც გამოწვეულია ადგილობრივი კუნთების სპაზმების ან ბეჭდების წარმოქმნით, რომელიც წარმოდგენილია ტკივილის წერტილებით.
გამოყენებული ძირითადი ლაბორატორიული ტესტები:
- კლინიკური სისხლის ტესტი;
- სისხლის ქიმია.
გამოყენებული ძირითადი ინსტრუმენტული კვლევები:
- ხერხემლის რენტგენოგრაფია (სპონდილოგრაფია);
- მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRI);
- კომპიუტერული ტომოგრაფია (CT);
- თავის ტვინის არტერიების ულტრაბგერითი დუპლექსური სკანირება (თუ ეჭვმიტანილია თავის ტვინში სისხლის მიწოდების დარღვევა).
გამოყენებული დამატებითი ინსტრუმენტული კვლევები:
- დენსიტომეტრია - ძვლის სიმკვრივის გაზომვა (ჩვენებების მიხედვით).
მკურნალობა
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის მკურნალობა მთლიანად დამოკიდებულია ოსტეოქონდროზის განვითარების სტადიაზე და ხარისხზე. საწყის ეტაპზე შესაძლებელია პრევენციული ღონისძიებების გამოყენება, ფიზიოთერაპიული ვარჯიშები, ტრენაჟორებზე ვარჯიში და ფიტნესი. ძლიერი ტკივილის სინდრომის დროს პაციენტს ფიზიკური დასვენება სჭირდება. ინიშნება ანთების საწინააღმდეგო და სპაზმის საწინააღმდეგო საშუალებები. პათოლოგიური წრის გასახსნელად შესაძლებელია პარავერტებრული ბლოკადების ჩატარება ანესთეტიკებით, როდესაც ტკივილი იწვევს კუნთების სპაზმს, ხოლო მალთაშუა დისკი უფრო ძლიერად შეკუმშულია, რაც თავის მხრივ აძლიერებს ტკივილს.
გამათბობელი მალამოები გამოიყენება ლოკალურად ხერხემლის არეში კანზე ადგილობრივი სისხლის მიწოდების გასაუმჯობესებლად და ქსოვილების შეშუპების შესამცირებლად. ეს პაციენტები ნაჩვენებია კორსეტით. ოსტეოქონდროზის განვითარების საწყის სტადიის მქონე პაციენტებში ეფექტურია ქონდროპროტექტორები - მედიკამენტები, რომლებიც აუმჯობესებენ ხრტილოვანი ქსოვილის აღდგენას, აგრეთვე მედიკამენტები, რომლებიც აუმჯობესებენ ადგილობრივ სისხლის მიწოდებას, ვენოტონურებს, B ჯგუფის ვიტამინებს. იმ შემთხვევებში, როდესაც ტკივილის სინდრომი არ ჩერდება. სამედიცინო თვალსაზრისით დიდი ხანია და არსებობს ზურგის ტვინის ფესვთა შეკუმშვის კლინიკა მალთაშუა თიაქრით, ნაჩვენებია დაზიანებული მალთაშუა დისკის ქირურგიული მოცილება. დისკის მიერ ზურგის ტვინის ტოტალური შეკუმშვის შემთხვევაში ნაჩვენებია ადრეული ოპერაცია.
არ უნდა დაელოდოთ, სანამ ადამიანი სპონტანურად შარდვას ან დეფეკაციას დაიწყებს – ამ შემთხვევაში ზურგის ტვინის დაზიანება შესაძლოა უკვე შეუქცევადი იყოს. როგორც ფიზიოთერაპიული პროცედურები, ინიშნება მაგნიტოთერაპია, ულტრაბგერითი, მასაჟი, მანუალური თერაპია, აკუპუნქტურა და ფიზიოთერაპიული ვარჯიშები.
გართულებები
შესაძლო ვეგეტატიურ-სისხლძარღვთა დისტონია და გულის ფუნქციის დარღვევა, ცერებროვასკულური ავარია, ჰიპოტენზია და ჰიპერტენზია (არტერიული წნევის დაქვეითება და მატება), ვესტიბულური დარღვევები (მოძრაობების კოორდინაციის დარღვევა), ხერხემლის არტერიის სინდრომი (დაავადება, რომელიც გამოწვეულია ხერხემლის არტერიის შევიწროებით), პერიართროზი (დაავადება დაქვეითებული მობილურობით) მხრის სახსარი.
პროფილაქტიკა
ოსტეოქონდროზის პროფილაქტიკისთვის საჭიროა მის გამომწვევ ფაქტორებთან გამკლავება, კერძოდ: ხერხემლის დაზიანებების თავიდან აცილება, ხერხემალზე სტრესის (სიმძიმის აწევა) ბრძოლა ჭარბ წონასთან. მათთვის, ვისაც უკვე აწუხებს ოსტეოქონდროზის საწყისი სტადია, რეკომენდებულია კორსეტის ტარება სახლში და ფიზიკური დატვირთვის დროს. იმისათვის, რომ ხერხემალი ძილის დროს დაისვენოს, რეკომენდებულია ორთოპედიულ ლეიბებსა და ბალიშებზე დაძინება.
რა კითხვები უნდა დაუსვათ ექიმს
არსებობს ვარჯიშები სიმპტომების შესამსუბუქებლად?
რა მედიკამენტები დაეხმარება საშვილოსნოს ყელის ხერხემლის ოსტეოქონდროზის გამკლავებაში?
რა მოხდება, თუ დროულად არ დაიწყებთ დაავადების მკურნალობას?
პაციენტის რჩევა
ვარჯიში, წონის დაკლება ჭარბი წონის არსებობისას, გრილი ან თბილი კომპრესების გამოყენება ხელს უწყობს გულმკერდის ხერხემლის ოსტეოქონდროზის სიმპტომების შემსუბუქებას. ასევე მნიშვნელოვანია სწორი კვება, ხერხემლის მონიტორინგი, ქრონიკული დაავადებების მკურნალობა და ტრავმის თავიდან აცილება.